ჩვენ, ცოდვილ ადამიანებს, მოთმინება გვამრთებს, როდესაც ვხედავთ, რომ თვით უცოდველ ღვთის ძეს განიკითხავენ. ღვთაებრივი მკურნალი, იესო ქრისტე, გალილეის ქვეყნიდან კაპერნაუმში დაბრუნდა. დღევანდელი დღის სახარების საკითხავში ნათქვამია, რომ მისი მოსვლის დღეს მან სამი უდიდესი სიკეთე აღასრულა: პირველი – იქ მაცხოვრებელთა წინაშე წარმოთქვა ქადაგება, რომლითაც თავისი ღვთაებრივი სწავლება ისეთი ძალითა და სიტკბოებით გადმოსცა, რომ თითქმის მთელი ქალაქი მოიზიდა – სახლი, სადაც იგი ქადაგებდა, სავსე იყო ხალხით და გარეთაც უამრავი ადამიანი შეიკრიბა. სახარება გვაუწყებს: „და გავარდა ხმა შინ არისო. და მაშინვე იმდენმა ხალხმა მოიყარა თავი, რომ კართანაც აღარ დარჩა ადგილი; და ეუბნებოდა მათ სიტყვას“ (მარკ. 2: 1–2). მეორე – მხოლოდ თავისი ყოვლისშემძლებელი სიტყვით განკურნა საბრალო დავრდომილი, რომელიც ოთხმა ადამიანმა მოიყვანა: „და უთხრა იესომ: აღდეგ, აიღე შენი სარეცელი და წადი“ (იოან. 5: 8); მესამე – სხუელის განკურნებასთან ერთად განკურნა სულიერადაც და თავისი ღმრთეებრივი ძალაუფლებით მიუტევა ცოდვები: „გამხნევდი, შვილო, მოგეტევა შენი ცოდვები“ (მათ. 9: 2). და როგორ მადლობენ ამის შემდეგ მას კაპერნაუმის მცხოვრებლები? უბრალო ხალხს უკვირს და აქებს და ადიდებს ღმერთს: „უკვირდა ყველას, ადიდებდნენ ღმერთს და ამბობდნენ: არასოდეს ამგვარი რამ არ გვინახავსო“ (მარკ. 2: 12), ხოლო მწიგნობარნი, სჯულის დამცველნი, სინაგოგის მღვდელმსახურნი კი განიკითხავენ იესოს, როგორც მგმობელს: „იჯდა იქ ზოგიერთი მწიგნობარი და გულში ამბობდა: ამას რას ამბობს? ღმერთსა ჰგმობს“. პირიქით, მწიგნობრებო, ფარისევლებო და ცილისმწამებლებო! ეს თქვენ გმობთ ღმერთს! ხოლო ქრისტეს, თქვენ მიერ გაკიცხულს, როგორც ღმერთს, აქვს ძალაუფლება მიუტევოს ცოდვები, მას, როგორც ღმერთს, აქვს ძალა განკურნოს დავრდომილი. მაშასადამე, ქრისტე გმობს, რადგან ასწავლის? გმობს, რადგან კურნავს და მიუტევებს? ეს გაცდუნებთ თქვენ? ეს წამლავს თქვენს გულებს? ეს აგულიანებს თქვენს ენას განკითხვისათვის? გთხოვთ, ძმანო, თავად განსაჯეთ: რა აიძულებთ მწინგობრებს ასეთი ვნებით ისაუბრონ სასწაულმოქმედი მეუფის წინააღმდეგ? ქრისტე ასწავლის, ქრისტე სასწაულებს აღასრულებს; მწიგნობრები ხედავენ, რომ უამრავი ხალხი იკრიბება მისი სწავლების მოსასმენად; ხედავენ რომ ყველანი განკვირვებული არიან მის მიერ აღსრულებული სასწაულებით, რომ ზოგმა აღიარა კიდეც როგორც უდიდესი წინასწარმეტყველი, სხვებმა კი ირწმუნეს როგორც ჭეშმარიტი ღმერთი, და ამის გამო ცდუნდებიან, განკითხავენ და დაუფარავად აცხადებენ, რომ ღმერთს გმობს. რა არის ეს? მხოლოდ შური! შურია, რომელიც ებრძვის ყოველგვარ სიკეთეს, რომელიც აკნინებს და ბოროტ გმობას უწოდებს ხორცშესხმული ღმერთის სიტყვებსა და სასწაულებს.

ვსარგებლობ შემთხვევით და მსურს დაგარწმუნოთ, რომ შეძლებისდაგვრად მოერიდოთ ამ ღვთისა და კაცის მოძულე ვნებას; პირველ რიგში, მსურს გაჩვენოთ რა არის შური და შემდეგ – სადამდე მივყავართ მას.

შური არის ყოველგვარი ბოროტების სათავე, პირველსაწყისი თესლი, ცოდვათა პირველნაშობი, პირველი შხამიანი სიბილწე, რომელმაც გახრწნა ცა და დედამიწა, პირველი დამღუპველი ნაპერწკალი, რომელმაც დაანთო მარადიული ტანჯვის ცეცხლი. მართალია, ზეცაში პირველად მთიებმა (ცისკრის ვარსკვლავი) შესცოდა სიამაყით, სამოთხეში – ადამმა ურჩობით, სამოთხიდან განდევნის შემდეგ კი – კაენმა სიძულვილით, მაგრამ მთიების, ადამისა თუ კაენის მიერ ცოდვათა ჩადენის უპირველესი მიზეზი შური იყო.

შურით დაბნელდა ანგელოზთა დიდი მთავარი, სერაფიმთა წინამძღოლი, მთიები – „წითელი განთიადი, ცისკრის მათენებელი“. როდესაც მან პირველად იხილა სამმნათობიერი ღმერთის გამოუთქმელი სიკეთე და დიდება, შურით აღიძრა და დამწუხრდა; შემდეგ სიამაყით აღივსო და თავი ღმერთს გაუტოლა: „გუშინ ამბობდი: ცად ავხდები, ღვთის ვარსკვლავთა ზემოთ ტახტს დავიდგამ და დავჯდები საკრებულო მთაზე, ჩრდილო კალთებზე“ (ის. 14: 13–14). გრიგოლ ღვთისმეტყველის თვალსაზრისით, შურმა დააბნელა სიამაყით დაცემული მთიები; ის იყო ღვთაებრივი, და ვერ აიტანა, რომ პატივს არ მიაგებდნენ როგორც ღმერთს (გრიგოლ ღვთისმეტყველი, სიტყვა 27). მშვენიერი ნათლის ანგელოზი წვდიადის საშინელ დემონად იქცა, უმაღლესი ღირსება მარადიულ სატანჯველზე გაცვალა და განიძარცვა რა ღვთივბოძებული ნათლის სამოსი, განშიშვლდა, თუმცაღა მისი არსებისათვის ნიშანდობლივი ძირითადი თვისებები – შეუპოვრობა, სიჯიუტე, ჩვეულება ბოროტებისა – როგორც გრიგოლ ღვთისმეტყველი ამბობს – არ დაუკარგავს, ღვთისმბრძოლმა განდგომილმა უფრო მეტად აღაგზნო საკუთარ თავში ღვთის მიმართ უდიდესი სიძულვილისა და მტრობის ალი, ისე რომ აღარ ძალუძს ამ მტრობის შეწყვეტა, ხოლო როცა ღვთის წინაშე თავის სრულ უძლურებაში დარწმუნდა, თავისი იარაღი ადამიანის წინააღმდეგ მიმართა და მას დაუწყო ბრძოლა. საშინელ მხეცს, ლეოპარდს, იმდენად სძულს ადამიანი, რომ როცა თავად მას ვერ ვნებს, მის გამოსახულებაზე შურისძიებით იცხრობს მრისხანებას, მსგავსადვე, ყოველგვარი სიკეთის მტერმა, ეშმაკმა, ყოვლადუძლურმა ღვთის წინაშე, იხილა რა ღვთის ცოცხალი ხატი – ადამიანი, შხამიანი გველის სახით უსწრაფესად ეძგერა მას. იხილა ადამიანი, დიდების გვირგვინითა და პატივით შემოსილი, ნეტარებათა სამოთხეში, იხილა ხილული სამყაროს მეუფედ და შურით მოიწყლა. შეუდგა ჩვენი პირველმშობლების ჩაგონებას, ცდუნებისა და ურჩობისაკენ მათ მიდრეკას, ფრიად გაიხარა სამოთხიდან მათი გამოძევებით და იმით, რომ მოკვდავნი გახდნენ („სიკუდილითა მოსწყდეთ“ – დაბ. 2: 17). ღვთის წინაშე უძლურმა ადამიანი აცდუნა და დაუფარავად შეიქნა ღვთის მოწინააღმდეგე, მაგრამ როდესაც იხილა, რომ გადაწყვეტილება იმავე წამს არ აღსრულდა, რომ ადამი და ევა, სიკვდილით დასჯილები, მაშინვე არ დაიხოცნენ, არ დაელოდა განწესებულ დროს და ყველაფერი იღონა, რათა სწრაფად შემოეშვა ცხოვრებაში სიკვდილი: შურის შხამით აღავსო კაენის გული და ძმის, აბელის მოსაკლავად აღმართა მისი ხელი: იმ დროიდან დაიწყო მიწის შებღალვა ადამიანის სისხლით.

„სოლომონის სიბრძნის“ მეორე თავში ნათქვამია: „ღმერთმა ადამიანი უხრწნელად შექმნა და თავისი მარადიულობის ხატად დაბადა იგი, მაგრამ ეშმაკის მოშურნეობით სამყაროში სიკვდილი შემოვიდა და მისი წილხვდომილნი განიცდიან მას“ (სოლ. 2: 23-24). იოანე ოქროპირი ამას შემდეგნაირად განმარტავს: ეშმაკმა გაიგონა, რომ ადამიანი მიწას დაუბრუნდებოდა და ერთი სული ჰქნდა დაენახა თუ როგორ აღესრულებოდა გადაწყვეტილება, უფრო მეტიც – სურდა ენახა მამაზე ადრე შვილის სიკვდილი, ძმის მიერ ძმის მკვლელობა, სიკვდილი უდროო და ძალადობრივი. ეშმაკმა მოისმინა, რომ ადამიანი სიკვდილით დაისაჯა და კვლავ მიწად უნდა ქცეულიყო, მიწას მიბრუნებოდა, მაგრამ ვერ მოითმინა დრომდე დალოდებოდა განაჩენის აღსრულებას. მეტიც. ის უნდა დალოდებოდა, რომ ჯერ ადამი მომკვდარიყო და შემდეგ – მისი შვილი, მაგრამ არა! ისურვა ენახა შვილის სიკვდილი მამაზე ადრე. ბუნებრივი სიკვდილით მაინც მომკვდარიყო შვილი, მაგრამ არა! – ძალადობრივით!.. სხვისი ხელით მაინც მომკვდარიყო და არა ღვიძლი ძმის მიერ, მაგრამ არა! – სწორედ ძმას უნდა მოეკლა იგი! ძმის მკვლელობა ძმით ხელით!.. ხედავ, რამდენი ბოროტება იშვა ერთი ბოროტებისგან, ხედავ, რა შეუძლია შურს! როგორ იკმაყოფილებს ბოროტი თავის გაუმაძღარ სურვილებს შურის დახმარებით!

შურით დაიწყო ზეცაში ომი და განდგომა, შურით შეძრწუნდა ნეტარი სამყარო და ანგელოზთა სიმშვიდე დაირღვა; მთიები უფსკრულში დაეკვეთა და როგორც ურჩხულმა, თავისი კუდით თან წარიტაცა გონიერ ვარსკვლავთა მესამედი.

შურმა აღაგზნო დედამიწის სიღრმეში საუკუნო სატანჯველის ჩაუქრობელი ცეცხლი; შურის გამო პირველმშობლებმა ღვთის მცნება დაარღვიეს და კუროსთავსა და ეკალში იქნენ გამოძევებული ტკბილი სამოთხიდან (შეს. 3: 18) – რათა ადამს პიროფლიანს მოიპოვებინა საზრდო და ევას ტანჯვით ეშვა შვილები. უკვდავნი მოკვდავნი გახდნენ და მათთან ერთად ჩვენც, მათი ბედკრული შთამომავლები, რომლებსაც მემკვიდრეობით გვერგო პირველმშობელთა ცოდვა, ღვთის სასჯელი და წყევლა. შურის გამო ძმამ უსამართლოდ შეიძულა ძმა და არაადამიანურად მოკლა იგი; უდანაშაულო სისხლით შეიგინა სუფთა მიწა და გაიღო წყევლის საშინელი კარი, რომლითაც სამყაროში სიკვდილი შემოვიდა. და ეს ყოველივე შურის გამო მოხდა. შური გახდა ღვთის წინააღმდეგ ბრძოლის მეთაური, ურჩობის მასწავლებელი, დედა ძმათა კვლისა, მიზეზი სიკვდილისა, მასშია ყოველგვარი ბოროტების სათავე. შური სულის სევდაა, რომელიც წარმოიშობა მოყვასის კეთილდღეობის გამო, როგორც განმარტავს ბასილი დიდი, ძველი დროის ყველა მორალისტ – ფილოსოფოსის აზრის თანახმად.

პოეტ - მითოლოგების აღწერით, შხამიანი ჰიდრა შვიდთავიანი იყო და ამ შვიდივე თავიდან აფრქვევდა მომაკვდინებელ შხამს. ცოდვასაც შვიდი თავი აქვს: პირველი თავი სიამაყეა, მეორე – ვერცხლისმოყვარეობა, მესამე – გემოთმოყვარეობა, მეოთხე – უიმედობა, უზრუნველობა, ღორმუცელობა, მეხუთე – სიძვა, მეექვსე – მრისხანება, მეშვიდე – შური. და თუმცა ყველა თავიდან ამოფრქვეული შხამი მომაკვდინებელია სულისთვის, ყველაზე მეტად დამღუპველი მაინც შურის შხამია. მაგალითად, ყველა სხვა მომაკვდინებელი ცოდვის მიზანი სათავისოდ რაიმეს გამორჩენაა – ამაყი განდიდებას ცდილობს, ვერცხლისმოყვარე სიმდიდრეს ეძებს, გაუმაძღარს სიმაძღრე სურს, უდარდელს – სიმშვიდე, მრუში ავხორცობას ესწრაფვის, მძრისხანეს შურისძიება სწადია, შური კი თავისთვის კი არ ცდილობს სიკეთეს, არამედ მოყვასის მიმართ განიზრახავს ბოროტებას: შურიანს სურს განდიდებული უპატიოდ იხილოს, მდიდარი – ღატაკად, ბედნიერი – უბედურად. შურის მიზანია თავად დაინახოს თუ როგორ უბედურდება ბედნიერი. მეორე მხრივ, ყველა სხვა მომაკვდინებელი ცოდვა რაღაც სიამოვნებასა და სიხარულს ანიჭებს მცოდველს, მაგალითად: ამპარტავანი ხარობს თავისი დიდებით, ვერცხლისმოყვარე – სიმდიდრით, გემოთმოყვარეს ახარებს გემრიელი საკვების დანახვა, ზარმაცს – უქმად ყოფნა, მეძავი თავს იქცევს ავხორცობით, ბოღმიანი მტრის მიმართ ანგარიშსწორებით მშვიდდება, მაგრამ შური შურიანს არც კმაყოფილებას ანიჭებს და არც სიხარულს, პირიქით, გაუსაძლისი სევდით აღავსებს მას. ამგვარად, შური არის მწუხარება მოყვასის კეთილდღეობის გამო.

სწორედ იმის გამო წუხს ესავი, რომ მამის კურთხევა და პირმშოობა მისმა ძმა იაკობმა მიიღო და არა მან, ამიტომ მარჯვე შემთხვევას ეძებს, რათა მოკლას თავისი ძმა.

იმის გამო, რომ ლიამ იაკობს მრავალი შვილი უშვა, დამწუხრდა უშვილო რაქელი, ქმართან იჩხუბა და აუტანელი მწუხარების გამო სიკვდილი ისურვა – „მეც მე შვილი, უკუეთუ არა, მოვკუდე მე“ (შეს. 30: 1).

იმის გამო, რომ იოსებმა წინასწარ იხილა დიდება, რომელიც მას ღმერთმა ეგვიპტეში განუსაზღვრა, და მან კი თავის ძმებს გაანდო ამ საიდუმლო სიზმრების შინაარსი, მწუხარებამ შეიპყრო მისი ძმები: მათაც ჯერ მისი მოკვლა განიზრახეს, შემდეგ გადაიფიქრეს და ორმოში ჩააგდეს, ბოლოს კი იქიდანაც ამოიყვანეს და გაყიდეს, რათა თავიანთი თვალთახედვიდან მოეშორებინათ.

უმადური და შურიანი საული იმის გამო დევნის დავითს, რომ გოლიათი მოკლა, უცხოტომელები დაამარცხა და ისრაიტელნი განადიდა, საული კი დამწუხრდა და დავითის მოკვლა ყველანაიად სცადა: ხან შუბი ესროლა, ხან მოსაკლავად დაედევნა და ღმერთს რომ სასწაულებრივად არ დაეცვა თავისი საფარველით, ალბათ, მოკლავდა კიდეც, რათა ამგვარად დაეცხრო სიცოფე შურისა.

იმის გამო მწუხარებენ ქრისტესმოძულე იუდეველი მწიგნობრები, რომ ღმერთკაცი იესო ჭეშმარიტებას ქადაგებს, სნეულებს კურნავს, ცოდვილებს მოიტევებს, ისინი კი კიცხავენ მას, როგორც მგმობელს: „ამას რას ამბობს? ღმერთსა ჰგმობს“ (მარკ. 2: 7). ერთ შაბათ დღეს იესომ მისკენ მომავალი ქალი დაინახა, რომელიც თვრამეტი წელი მწარედ იტანჯებოდა მძიმე სნეულებისაგან, ტკივილებისაგან დაკრუნჩხულს თავის აწევა უჭირდა და სული ძლივსღა ედგა. იესომ შეხედა, შეებრალა და განკურნა: „დედაკაცო, დახსნილი ხარ შენი უძლურებისგან“ (ლუკ. 13: 12).

და რადგან იესოს სასწაულებით მთელი ერი ხარობდა და მადლიერნი იყვნენ იმით, „რასაც ესოდენ სახელოვნად იქმოდა იგი“ (ლუკ. 13: 17), სინაგოგის წინამძღვარმა დრტვინვა იწყო, მრისხანებდა და ხალხს აშფოთებდა, რათა მაცხოვრისადმი მოწიწება და რწმენა განექარვებინა მათში: „განრისხდა სინაგოგის მთავარი, შაბათს რომ განკურნა იესომ, და უთხრა ხალხს: „ექვსი დღეა, როცა შეიძლება რაიმეს კეთება. ამ დღეებში მოდით და განიკურნეთ, ოღონდ შაბათს არა“ (ლუკ. 13: 14). მაგრამ ნუთუ მცნება ჰქონდათ, რომელიც შაბათს სასწაულთა ქმნას კრძალავდა? ან იქნებ კანონი არსებობდა, რომელიც ამ დღეს სნეულებების განკურნებას კრძალავდა? არა, სინაგოგის მთავარი საუბრობს არა რჯულის მიმართ მოშურნეობის გამო, არამედ – ქირსტეს მიმართ შურის გამო. იგი აძაგებს ძალას, სასწაულის გამოვლინებას, რადგან თავად ამ სასწაულთა მოქმედის დიდების შურს. ქალისგან გამოძევებული ეშმაკი სინაგოგის მთავრის სულში შესახლდა. როგორც თეოფილაქტე ამბობს: „სატანა, თავდაპირველად ქალის შემკვრელი, შემდეგ შურით შეკრავს შესაკრებლის მთავარს და მისი ბაგეებით გმობს სასწაულს“.

და განა იოსების ბედნიერება საერთო კეთილდღეობად არ უნდა მიეჩნიათ ძმებს, როგორც ეს აჩვენა კიდეც დრომ? ან განა დავითის მიერ მოპოვებული დიდება არ იყო დიდება იმავე საულისა, რომლის მეფობასაც განამტკიცებდა დავითი მტრებზე გამარჯვებით? და ნუთუ იესო ქრისტეს მიერ აღსრულებული სასწაულები არ იყო სასიკეთო ყველა იუდეველისთვის? რა თქმა უნდა, ასე იყო, მაგრამ შურიანი ვერ ხედავს სიკეთეს: „შურს არ ძალუძს სასარგებლო აირჩიოს,“ მას მხოლოდ იმის ძალა შესწევს, რომ მოყვასის კეთილდგღეობის გამო დამწუხრდეს: „შური არის მწუხარება მოყვასის კეთილდღეობის გამო;“ შური ცდილობს სხვისი ბედნიერება უბედურებად აქციოს და ამაში იპოვოს ნუგეში საკუთარი მწუხარების სანაცვლოდ. შურის მიზანია დაინახოს თუ როგორ უბედურება ბედნიერებაში მყოფი.

ჩაუქრობელი ცეცხლის ალში იწვოდა უმოწყალო და კაცთმოძულე მდიდარი, რომლის შესახებაც ლუკა მახარებელი მოგვითხრობს. და როცა მან თვალნი ზეცად აღაპყრო და აბრაამის წიაღში მყოფი გლახაკი ლაზარე შენიშნა, საბრალო ხმით შესძახა: „მამაო აბრაამ, შემიწყალე და მომივლინე ლაზარე, რომ დაისველოს თავისი თითის წვერი წყალში და ენა გამიგრილოს, ვინაიდან ვიტანჯები ამ ალში“ (ლუკ 16: 24).

ძმანო, უცნაურად მეჩვენება მდიდრის ამგვარი სათხოვარი: ნუთუ ის, ვინც ყოვლითურთ ცეცხლში იყო სხეულითაც და სულითაც, ვინც გავარვარებულ ღუმელში ცეცხლის ალით იწვოდა და იმავე ალით სუნთქავდა, ვერ ხვდებოდა, რომ ლაზარეს დასველებულ თითის წვერს არ შეეძლო მისთვის შვების მიცემა? წყაროების, მდინარეებისა და ზღვების წყლები მცირედითაც არ იქნებოდა საკმარისი მის გასაგრილებლად. და ასეთ დიდ ალში მყოფი ასე მცირე წყალს ითხოვს? როგორც ჩანს, მას სხვა რამ სურს, და ამას წმიდა ოქროპირი ამგვარად განმარტავს:

„ხედავს მდიდარი ოდესღაც ღატაკ, გლახაკ ლაზარეს დიდ ნეტარებასა და პატივში, ხედავს, რომ უწინ შიშველი და იარებით დაფარული ამჟამად ღვთაებრივი ნათლითაა მოსილი და საუკუნო ცხოვრებით ნეტარებს, უწინ დამშეული და მდიდრის ნასუფრალიდან ნამცეცებით დაპურების მსურველი ახლა ღვთიური დიდებითაა გამაძღარი – ხედავს ამ ყველაფერს მდიდარი და შური უფრო ალაპარაკებს, ვიდრე – გეენიის ცეცხლი.“ აი, რატომ ითხოვს იგი, რომ, თუნდაც მცირე ხნით, ლაზარე მივიდეს მასთან – მას სურს, ლაზარე აბრაამის წიაღს დაშორდეს და მასთან ერთად გაიზიაროს ტანჯვა. და თუ ამას შეძლებდა, ალბათ, რაღაც სიხარულისმაგვარს მაინც იგრძნობდა. ამაში დასარწმუნებლად ყურადღება მიაქციეთ შემდეგს: როდესაც მდიდარმა აბრაამისაგან მოისმინა, რომ შეუძლებელი იყო ლაზარეს ჯოჯოხეთში გადასვლა მათ შორის არსებული უფსკრულის გამო, თქვა: „გევედრები, მამაო, მამაჩემის სახლში მაინც გაგზავნე იგი“ (ლუკ. 16: 27). ამ სიტყვებით ის თითქოს ამას ამბობს: თუ აქ არ შეიძლება მისი გამოგზავნა, რომ ჩემი ტანჯვა გაიზიაროს, ჩემს სახლში მაინც გაგზავნე იგი – ანუ იმქვეყნად, უწინდელ ცხოვრებაში, უწინდელ უბედურებაში, ოღონდ კი შენს ნეტარ წიაღს განაშორე. დიახ, გავიმეორებ, რომ ის შურით უფრო იწვის, ვიდრე გეენიის ცეცხლით.

თითქოს მდიდარს თავად უფრო უნდა მოენდომებინა აბრაამის წიაღში მოხვედრა, ვიდრე ლაზარეს სატანჯველში გაგზავნა, მაგრამ შურიანი საკუთარ კეთილდღეობას არ დაეძებს, არ მიისწრაფვის ტანჯვის მდგომარეობიდან ნეტარებისკენ. „შურს არ ძალუძს სასარგებლო აირჩიოს,“ ის სხვის ბოროტებას ცდილობს, რათა მოყვასის ტანჯვა იხილოს. შურის მიზანია დაინახოს თუ როგორ უბედურდება ბედნიერებაში მყოფი. მდიდარს ლაზარეს ჯოჯოხეთში ნახვა უფრო მეტად სურს, ვიდრე საკუთარი თავისა – სამოთხეში. რატომ? იმიტომ რომ შური არის „მწუხარება მოყვასის კეთილდღეობის გამო“. როგორც ღვთისმეტყველნი გვაუწყებენ, ჯოჯოხეთში მყოფთათვის უმეტესად მტანჯველი იქნება გაცნობიერება სწორედ იმისა, რომ ყველაფრის საუკუნოდ დაკარგვის მიზეზნი თავადვე არიან (ხოლო წმინდანები მარადიულად ნეტარებენ), ამის გამო უმეტესად დაიტანჯებიან, იტირებენ და იქნება იქ კბილთა ღრჭენა.

აი, როგორია შურის ვნება, რომელიც სხვა დანარჩენ ცოდვებთან შედარებით ყველაზე მეტად უსიხარულოა და მწუხარების მომტანი, რადგან ერთდროულად არის დანაშაულიცა და სასჯელიც იმისთვის, ვინც მისითაა შეპყრობილი. ამიტომაც სამართლიანად შენიშნავს ღვთისმეტყველი: „შური სხვა ცოდვებს შორის არის ყველაზე უსამართლო და ამავდროულად, ყველაზე სამართლიანი ვნება. უსამართლოა იმიტომ, რომ კარგის მტერია, ხოლო სამართლიანია იმიტომ, რომ წვავს მისით შეპყრობილს. ჟანგი არ ჭამს ისე ძლიერად რკინას და იქედნე ისე არ გამოჭამს თავისი დაბადებისას მშობლის მუცელს, როგორც შურიანის გულს ჭამს შური და ტანჯავს მის სულს ორთავ სოფელში – სააქაოშიც და მომავალ ცხოვრებაშიც“. ამიტომაც, არ არის საჭირო შურიანის დასჯა ვისურვოთ ან ამ სოფელში, ან იმ ქვეყნად, რადგან შური თავადვეა საკმარისი სასჯელი მისთვის: შურიანს აქ მოყვასის ბედნიერება და დიდება ტანჯავს, ხოლო იქ – მართალთა ნეტარება, როგორც მდიდარს – ლაზარეს დანახვა აბრაამის წიაღში.

ეს ვნება (შური) სამართლიანია მანამ, სანამ იმას ტანჯავს, ვისაც ეუფლება, მაგრამ როდესაც მოყვასს ვნებს, მაშინ უდიდესი უბედურების მომტანია. ამის მაგალითები მრავლადაა. თქვენს ყურადღებას, მსმენელნო, ერთ – ერთ მათგანზე შევაჩერებ: ყველასათვის ცნობილ ქალაქ ათენში ცხოვრობდა წარჩინებული გვარის წარმართი ფილოსოფოსი, სახელად ლეონტი, კაცი მეტად პატიოსანი და ასტროლოგიის მიმდევარი. სიკვდილის წინ მან მთელი თავისი ქონება ვაჟიშვილს დაუტოვა, ხოლო ქალიშვილს არაფერი არგუნა. როდესაც ჰკითხეს თუ რატომ მოექცა ამგვარად სუსტ არსებას, ლეონტიმ უპასუხა: „საკმარისი იქნება მისთვის მისივე საკუთარი ბედნიერება“. შესაძლებელია მან ასე უპასუხა თავისი ასტროლოგიური შეხედულებების გამო, რადგან იცოდა თუ რომელ ვარსკვლავზე დაიბადა მისი ქალიშვილი. თუმცა, როგორც ქვევით დავინახავთ, ქალიშვილის ბედნიერება განაპირობა საუკეთესო აღზრდამ, მისმა სათნოებებმა და გამორჩეულმა ნიჭიერებამ, რომელთა საშუალებითაც, როცა ამისათვის შესაბამისი გარემოებები შეიქმნა, ასულმა ნამდვილად მიაღწია მაღალ მდგომეარეობას. აფინაიდა – ასე ერქვა ფილოსოფოსის ქალიშვილს – არ დააკმაყოფილა მამის ანდერძმა, ამიტომ მისი გაუქმება და მემკვიდრეობიდან თავისი წილის მიღება განიზრახა. ამისათვის ათენიდან კონსტანტინოპოლში ჩავიდა, რათა მეფის წინაშე ეპოვა სამართალი. იმ დროისათვის მეფობდა თეოდოსი უმცროსი. როდესაც აფინაიდა მეფის წინაშე წარდგა, იგი მეფის დამ, სანდომიანმა პულქერიამ დაინახა. მან შენიშნა მისი მშვენიერი პირისახე, საოცარი მზერა, გონეიერება საუბარში – ყველაფერში იგრძნობოდა, რომ ფილოსოფოსის ქალიშვილი იყო და თავადაც ფილოსოფოსი. პულქერიამ შეიყვარა იგი, თბილად ეპყრობოდა, ქრისტიანობაზეც მოაქცია და წარმართული სახელის – აფიანიადას – ნაცვლად ქრისტიანული სახელი – ევდოკია უწოდა, გაქრისტიანებული ევდოკია კი თავის ძმას, მეფე ფეოდოსი უმცროსს შერთო ცოლად. ასე აღსრულდა მამის მიერ წარმოთქმული თითქოსდა იმ დროისათვის საფუძველს მოკლებული სიტყვები: „საკმარისია მისთვის საკუთარი ბედნიერება“. ამგვარად, უბრალო ათენელი წარმართი გოგონა ჯერ გაქრისტიანდა, შემდეგ კი კონსტანტინოპოლის დედოფალი გახდა, მემკვიდრეობა არ ხვდა წილად, თუმცა ღმერთმა სამეფო სკიპტრა და გვირგვინი უბოძა.

განა სიხარულით გული არ გიკრთით, ძმანო, როდესაც ასულის ასეთი ბედნიერების შესახებ ისმენთ? მაგრამ ცრემლისთვის მოემზადეთ, რათა მისი დიდი უბედურება დაიტიროთ. ოჰ, შურო, შურო, რარიგ მწარე ხარ და რაოდენი უბედურება მოგაქვს კაცთათვის!

შეშურდათ ევდოკიასი, უსამართლოდ ცილი დასწამეს მეუღლისა და მეფის წინაშე, თითქოსდა პატივს არ სცემდა და ერთგული არ იყო ქმრის, დააბრალეს, თითქოსდა ფარულად ყვარობდა პავლინიანეს, უსაზღვროდ განათლებულ და საოცარ ადამიანს, რომელთანაც მართლაც ხშირად საუბრობდა მეცნიერების მოყვარული დედოფალი. მეფემ ეს ამბავი თუმც არ დაიჯერა, მაგრამ ეჭვი კი დაეუფლა, ევდოკიას არაფერი უთხრა და ნათქვამში დასარწმუნებლად შემთხვევას დაელოდა. სამწუხარო შემთხვევა კი ამგვარად მოხდა: ერთხელ მეფეს უჩვეულოდ დიდი ვაშლი მიართვეს, რომელიც მან ევდოკიას უძღვნა. ევდოკიას არაფერი სმენდა მის მიმართ ცილისწამების შესახებ, ამიტომ ვაშლი სნეულებაში მყოფ პავლინიანეს გაუგზავნა. ავადმყოფი პავლინიანეს მოსანახულებლად მისულმა მეფემ იქ თავისი ვაშლი დაინახა, სახე შეეცვალა, გული აემღვრა და დამწუხრებული და განრისხებული გამოვიდა მისგან, დედოფალს კი პირველ რიგში ვაშლის შესახებ ჰკითხა. ევდოკიამ, ეშმაკის შთაგონებით თუ ღვთის დაშვებით, სიმართლე არ გაუმხილა მეფეს და უთხრა, რომ ვაშლი თავად შეჭამა, მეტი დამაჯერებლობისთვის კი მეუღლის სიცოცხლე დაიფიცა. ეს უკვე საკმარისი იყო: მეფემ მაშინვე ლოგინში მწოლიარე პავლიანინისთვის – რომელიც უდანაშაულო იყო და არც არაფერს ეჭვობდა – თავის მოკვეთა ბრძანა, ევდოკიას კი გაეყარა და იერუსალიმში გადაასახლა. ამგვარად, სასახელე, რომელშიც სიხარული და მშვიდობა სუფევდა, გულისწყრომითა და მწუხარებით აღივსო.

ამ მაგალითით შეიძლება დაინახოთ თუ რამდენი ბოროტების ჩადენა შეუძლია შურს ცილისწამებასთან ერთად: შურის გამო იქნა მოკლული უდანაშაულო პავლინიანი, დაშორებულ იქნა დედოფალი მეუღლეს, შეგინებულ იქნა სათნოება ერთგული მეუღლისა, მრავალი ადამიანის სიხარული განქარდა და სიამოვნება კი არავის მიუღია. და განა შეიძლება, ან აქვს კი უფლება, ამ ყველაფრის შემდეგ, ქრისტიანად იწოდებოდეს შურიანი, რომელიც მხოლოდ დემონებს გვრის ბოროტ სიხარულს?!

ერთხელ ერთ ბრძენს ჰკითხეს, თუ რომელი თვალები ხედავენ უკეთ: შავი თუ ნაცრისფერი, კაცის თუ ქალის, ადამიანის თუ ცხოველის? მან კი უპასუხა: ყველაზე უკეთ შურიანის თვალები ხედავენ. ისინი ყველაფერს ხედავენ: ძალიან ახლოს, მცირედსაც და იმასაც, რაც ძალიან შორსაა; მხოლოდ ერთს ვერ ამჩნევენ – სიკეთეს, და თუ შეხედავენ მას – მაშინაც ცრემლით ივსებიან, თითქოს უნებურად იხუჭებიან კიდეც, რათა არ დაინახონ. დაიმალე, თუ გსურს, განმარტოვდი, განეშორე, მდუმარება დაიცავი შენს სამყოფელში, დაეყუდე უდაბნოში – შურიანის თვალები მაინც მოაღწევენ შენამდე – ყველგან გიპოვიან და ნახავენ რას აკეთებ. შურიანს თითქოს ერთგვარი დურბინდი აქვს, რომლის მეშვეობითაც ძალიან შორს ხედავს. განა მოიძებნება ადამიანი, თუნდაც სათნო და წმინდა, რომელიც უცოდველია? მხოლოდ ღმერთია უცოდველი და უმწიკვლო. „საყვედურს ეუბნებიან არა მხოლოდ მრავალთ, არამედ საუკეთესოებსაც, რადგან მხოლოდ ღმერთია სრულიად უდანაშაულო და ვნებათათვის მიუწვდომელი“, – ბრძანებს ღვთისმეტყველი, მაგრამ შურიანის თვალები ადამიანებში უმცირეს ნაკლსაც პოულობენ, ისეთსაც, როგორიც მათში არასოდეს ყოფილა.

დასასრულ, გავიხსენოთ წმიდა პავლე მოციქულის სწავლება: „ნუ ვიქნებით პატივმოყვარენი, ურთიერთგამომწვევნი, ერთურთის მოშურნენი“ (გალ. 5: 26). ნუ ვიქნებით პატივმოყვარენი, მხოლოდ ჩვენი ვიცოდეთ, ნუ განვკითხავთ ერთმანეთს, ნუ შეგვშურდება ერთურთის. თუ ერთამნეთს ჭამთ, გაფრთხილდით, რომ ყველანი არ დაიღუპოთ: „მაგრამ თუ ერთიმეორეს კბენთ და ჭამთ, ფრთხილად იყავით: შეიძლება სულაც ამოჭამოთ ერთმანეთი“(გალ. 5: 15). ეს წინასწარმეტყველება ჩვენზე აღსრულდა (მქადაგებელი საუბრობს თავისი საშმობლოს – საბერძნეთის შესახებ). თქვენ იცით როგორ განადგურდა დიდება ჩვენი ერისა და სამეფოსი, გაიხსენეთ ისტორია. ვერც სპარსთა ძალა და ვერც აგარიანთა მახვილი ვერაფერს დაუშავებდა ჩვენს სამეფოს, შური რომ არ გვქონოდა ერთმანეთის. როდესაც ოჯახში, საზოგადოებაში, ქალაქსა თუ სახელმწიფოში შური იკიდებს ფეხს და ადამიანები ერთმანეთს ანგარიშს უსწორებენ, მაშინ ჩვენს დასამარცხებლად გარეშე მტერი საჭირო აღარ არის. „როცა ერთმანეთის გვშურს და ერთმანეთის წინააღმდეგ ვიწყებთ ბრძოლას, მაშინ ჩვენს დასაღუპად, – ბრძანებს ოქროპირი, – ეშმაკიც აღარ არის საჭირო.“

ღვთის გულისათვის – რომლისაც გვწამს, და რომელიც არის ღმერთი მშვიდობისა და მამა მოწყალებისა, სახარებისთვის – რომელიც აღთქმაა სიყვარულისა, ეკლესიისთვის – რომელიც უნდა იყოს ადგილი თანხმობისა და ერთიანობისა, შურის მცირედი გამოვლინებაც არ უნდა დავუშვათ ჩვენს თავში. სიხარულის საბაბს ნუ მივცემთ მტრებს. ფილისტიმელებმა ებრაელებს სძლიეს, იმავე დღეს დაიხოცნენ საული და მისი შვილები. ისრაელიანებს არასოდეს ჰქონიათ ასეთი დანაკარგი. და როცა დავითმა შეიტყო ამ უბედურების შესახებ, თავის ამალას მიმართა: „ნუ გაამხელთ გათში, ნუ გამოაცხადებთ ასკალონის ქუჩებში, რომ არ გაიხარონ ფილისტიმელთა ასულებმა, არ იზეიმონ წინადაუცვეთელთა ასულებმა.“

ძმანო და ქრისტესმიერო თანამოძმენო! უბედურებას, ტანჯვას, სხვის ბრალეულობასა და ცოდვებს ნუ გამოვიძიებთ განკითხვისათვის, ერთმანეთის გასაღიზიანებლად და ერთმანეთთან სამტროდ, რათა არ გაიხარონ უცხოტომელებმა – ჩვენმა ხილულმა და უხილავმა მტრებმა. მდუმარება, თანაგრძნობა, მეგობრობა! მაგრამ შური განმაქიქებელი, შური გამაღიზიანებელი, შური, მოვყასის გამკითხველი – უნდა განიდევნოს ქრისტიანთაგან! ხოლო ვინც ამ ვნების მატარებელია, არ არის ღირსი ადამიანად იწოდებოდეს, მით უმეტეს, არ შეიძლება ერქვას ქრისტიანი.